De Bourgogne is een streek in Oost-Frankrijk, ten zuiden van de bruisende Champagne streek. Het is een sprookjesachtige regio, heuvelachtig en bosrijk. Eeuwenlang was Bourgogne een machtscentrum van betekenis en dit is in de architectuur nog goed te zien.
Naast heerlijke wijnen, een prachtig landschap en een fameuze naam, heeft de wijnstreek een ingewikkelde geschiedenis die we nu nog terugzien in de classificatie van de Bourgognewijnen. De absolute top van de classificatie in de Bourgogne zijn de zogenaamde Grand Cru wijnen, gemaakt van druiven uit de allerbeste wijngaarden van de streek. De term Grand Cru is in de Franse wijnwetgeving vastgelegd en betekent letterlijk ‘grote oogst’. In de Bourgogne komt de Grand Cru wijn van een excellente wijngaard met een eigen AOC. De wijnen in de Bourgogne worden gemaakt van voornamelijk twee druiven: Chardonnay voor de witte wijnen en Pinot Noir voor rood.
Bourgogne: van monniken naar bourgeoisie
De historie van de wijnbouw in het gebied gaat al terug tot aan het begin van de jaartelling, in de tijd dat de Kelten regeerden over het land dat we nu Bourgogne noemen. En er is archeologisch bewijs: er werd een grafsteen gevonden uit die tijd waarop een Keltische god met een wijnrank in zijn hand staat afgebeeld.
Veel later, toen de machtige Karel de Grote regeerde en er stabiliteit en welvaart in het land heersten, waren het de edelen en monniken die zich bezighielden met de wijnbouw in het gebied. De wijnen uit de Bourgogne vergaarden faam, mede doordat de monniken beschikten over kelders en opslagruimten in de ‘clos’ -een ommuurde kloostertuin- om de wijnen te laten rijpen, wat de kwaliteit ten goede kwam. Ook bedachten de monniken een manier om elke gaard te rangschikken en te classificeren. Zo wisten zij welke wijngaard de beste eigenschappen bezat. Zonder het zelf te weten waren zij de grondleggers van de moderne Grand Cru classificatie.
Toen in de 18e eeuw de kerk steeds meer macht verloor aan het Franse koningshuis werden veel kloosters gedwongen de wijngaarden te verkopen aan de bourgeoisie. In deze jaren werden daardoor veel wijngaarden opgesplitst en verhandeld.
Bourgognewijnen in de tegenwoordige tijd
Vroeger werd de meeste wijn uit het gebied verkocht via handelshuizen. In de crisisjaren na de Eerste Wereldoorlog besloten kleine wijnboeren zich te verenigen om zo meer geld te kunnen verdienen en richtten coöperaties op. Een wijn die gebotteld werd op het domein zelf werd daardoor een zeldzaamheid. Nog steeds zien we in de Bourgogne de versnippering aan wijngaarden die tijdens de 18e en 19e eeuw plaatsvond.
De classificatie is daardoor wat ingewikkeld, want waar in de Bordeaux de Grand Cru Classé classificatie aan een wijnhuis gegeven wordt, is het in Bourgogne juist voor een wijngaard. Deze wijngaarden zijn minuscuul in vergelijking met de Grand Cru Classés uit de Bordeaux. De kleinste AOC Grand Cru is zelfs maar 0.8 hectare groot. De totale productie van alle Grand Cru wijngaarden samen is maar 1.3% van de totale productie van de Bourgogne streek.
De publicatie ‘Histoire et Statistique de la Vigne des Grands Vins de la Côte d’Or’ van Jean Lavallé uit 1855 is de leidraad geweest voor een formele classificatie van Bourgognewijnen door het Agricultureel Comité van Beaune in 1861. In 1931 werd de Bourgogne tot officiële AOC (Appellation d'Origine Contrôlée) benoemd, waarbij de Grand Cru’s bijna één op één werden overgenomen van de eerdere classificatie uit 1861.